އެމެރިކާގެ އޮފިޝަލުން ބުނާ ގޮތުގައި އިސްރާއީލުން އީރާނަށް މިސައިލަކުން ހަމަލާދިނީ ހުކުރު ދުވަހުގެ ވަގުތެއްގައި ކަމަށާއި އެއީ ދެގައުމުގެ ދެމެދުގައި ހަފްތާތަކެއް ވަންދެން ކުރިމަތިވި ނުތަނަވަސްކަން އިތުރުވުމަށް ފަހު ދިން ބަދަލު ހިފުމުގެ ހަމަލާއެއް ކަމަށް ފެންނަ ކަމަށެވެ.

އިސްފާހާން ސަރަހައްދަށް ދިން ހަމަލާގެ މިންވަރާއި، ގެއްލުމެއް ލިބުނު މިންވަރާ ބެހޭ ގޮތުން ވާދަވެރި ދައުވާތަކެއް ކުރާއިރު، އީރާނުގެ ދައުލަތުގެ މީޑިއާތަކުން ވަނީ އެކަމުގެ މުހިންމުކަން ކުޑަކޮށްފަ އެވެ.

މިއީ ސީރިއާގައި ހުންނަ އީރާނުގެ ކޮމްޕައުންޑަކަށް އިޒްރޭލުން ދިން ހަމަލާއަށްފަހު އީރާނުން އިސްރާއީލާ ދެކޮޅަށް ދިން ޑްރޯން އަދި މިސައިލް ހަމަލާތަކާ ގުޅިގެން ދިން ހަމަލާތަކެކެވެ.

ސީރިއާ އާއި އިރާގުގައި އީރާނުގެ ތާއީދު އޮންނަ ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާއަތްތަކަށް އެތައް ފަހަރަކު އަމާޒުކޮށްފައިވާ އަސްކަރީ ހަމަލާތައް އިސްރާއީލުން އާންމުކޮށް ކަށަވަރު ނުކޮށްދެއެވެ.

ނަމަވެސް އެމެރިކާގެ އޮފިޝަލުން ސީބީއެސް ނިއުސްއަށް ކަށަވަރުކޮށްދީފައި ވަނީ އިސްރާއީލުގެ މިސައިލެއް އީރާނަށް އަރާފައިވާކަމަށެވެ.

އެމެރިކާގެ މަސްދަރުތަކުން ބުނަނީ މިއީ މިސައިލް ހަމަލާއެއް ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އީރާނުން ބުނަނީ މިހަމަލާގައި ކުދި ޑްރޯންތައް ހިމެނިފައިވާ ކަމަށެވެ.

މިހާތަނަށް، މި ހަމަލާގައި ބޭނުން ކުރި މިސައިލްގެ ބާވަތާއި ގުޅޭ ގޮތުން ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތައް ދެކެވެއެވެ.

ބީބީސީ ވެރިފައި އިން ވަނީ ވެރިރަށް ބަޣްދާދުގެ ހުޅަނގު ދެކުނުން 60 ކިލޯމީޓަރު (45 މޭލު) ދުރުގައި އޮންނަ އަވަށްޓެރި އިރާގުގެ ސަރަހައްދަކުން ޕޯސްޓްކޮށްފައިވާ މިސައިލްގެ ބައިތައް ކަމަށް ބެލެވޭ ތަސްވީރުތައް ތަހުލީލުކޮށްގެން ހަތިޔާރު ދެނެގަތުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފަ އެވެ.

ތަޖުރިބާކާރުން ބުނަނީ ޓޫ ސްޓޭޖް މިސައިލެއް ބޭނުންކުރި ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށެވެ.  އަދި ވައިގެ މަގުން ފޮނުވާލި ކަމަށް ބެލެވޭކަމަށެވެ.  ގިނަ ބަޔަކު ބުނަނީ މިއީ އިސްރާއީލުން އުފައްދާ ބްލޫ ސްޕަރޯ މިސައިލްތައްކަމަށެވެ.

ރިސްކް އިންޓެލިޖެންސް ކުންފުނި ސިބިލައިން ހިންގާ އިނގިރޭސި ސިފައިންގެ ކުރީގެ އޮފިސަރެއް ކަމަށްވާ ޖަސްޓިން ކްރަމްޕް އެއްބަސްވީ ތަސްވީރުތަކުން ފެންނަ ކުނިކޮޅުތަކަކީ މިސައިލް ބޫސްޓަރެއްގެ ބައިތައް ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށެވެ.

"ބޫސްޓަރުގައި މަތިންދާބޯޓަކާ ގުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ އެޓޭޗްމަންޓް ޕޮއިންޓްތައް ހުރިއިރު، އޭގެ އާންމު ސައިޒުން ދޭހަވަނީ އެއީ ވައިގެ މަގުން ފޮނުވާލި މިސައިލަކަށް ވެދާނެ ކަމަށް" ކްރަމްޕް ވިދާޅުވި އެވެ.

"އިސްރާއީލުން މީގެ ކުރިން ސީރިއާގައި މިފަދަ ހަތިޔާރު ބޭނުންކޮށްފައިވާތީ މިއީ އެމީހުންގެ ގާބިލްކަމުގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ރަނގަޅަށް ކުރިއަށްދާ ކަމެއް،" ކްރަމްޕް އިތުރަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

ހަމަލާއެއް ދިންކަން އީރާނުގެ ބައެއް އޮފިޝަލުންނާއި މީޑިއާތަކުން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވީ ނަމަވެސް އެކަމުގެ މުހިންމުކަން ދަނީ ކުޑަކުރަމުންނެވެ.  އަދި މިހާތަނަށް އެއްވެސް މީހަކު މަރުވި ކަމުގެ ރިޕޯޓެއް ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ.

އީރާނުގެ ފާރސް ނިއުސް އެޖެންސީން ބުނެފައިވަނީ ސިފައިންގެ މަރުކަޒެއް ކައިރިން ގޮވުމުގެ އަޑު އިވި، ވައިގެ ދިފާއީ ނިޒާމުތައް އެކްޓިވޭޓް ކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ.

އިސްފަހާން ސަރަހައްދުން އިވުނު ގޮވުންތަކަކީ "އެއާ ޑިފެންސް އިން ޝައްކު ކުރެވޭ އެއްޗަކަށް ބަޑިޖަހާތީ" އިވުނު އަޑު ކަމަށާއި އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ލިބިފައި ނުވާ ކަމަށް ދައުލަތުގެ މީޑިއާ ޗެނަލަކުން ޖެނެރަލަކާ ހަވާލާދީ ބުނެފައިވެ އެވެ.

އީރާނުގެ ބާރުގަދަ އިސްލާމިކް ރިވޮލިއުޝަން ގާޑް ކޯޕްސްގެ އަސްކަރީ ވިންގާއި ގާތް ސެމީ އޮފިޝަލް ތަސްނީމް ނިއުސް އެޖެންސީން އިސްފަހާނުގައި ހުރި ނިއުކްލިއާ ފެސިލިޓީއެއްގެ ވީޑިއޯއެއް އާންމުކުރިއިރު އެ ފެސިލިޓީގައި ހަމަލާ ޖެހިފައިވާ ކަމުގެ އެއްވެސް އަލާމާތެއް ނުފެނެ އެވެ.

އީރާނުގެ ނިއުކްލިއާ ސައިޓްތަކަށް އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ލިބިފައި ނުވާކަން އިންޓަނޭޝަނަލް އެޓޮމިކް އެނާޖީ އެޖެންސީން ވަނީ ކަށަވަރުކޮށްދީފަ އެވެ.

އީރާނުގެ ނޭޝަނަލް ސެންޓަރ އޮފް ސައިބަރ ސްޕޭސްގެ ތަރުޖަމާނު ހުސެއިން ދާލިރިއަން ވިދާޅުވީ "ބޭރު ބޯޑަރުތަކުން ވައިގެ ހަމަލާއެއް ދީފައި ނުވާ" ކަމަށެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ އިސްރާއީލުން ކުއަޑްކޮޕްޓަރު [ޑްރޯން] އުދުއްސައިގެން ހަމަލާ ދޭން މަސައްކަތް ކުރިކަމަށާ އެތަކެތި ވައްޓާލާފައިވާ ކަމަށެވެ.

ހަމަލާއަށް ފަހު ވަގުތުން އީރާނުން ފްލައިޓް ދަތުރުތައް ހުއްޓުވި ނަމަވެސް މިހާރު އެ ހުރަސްތައް ވަނީ އުވާލާފައެވެ.

އިރާގާއި ސީރިއާގައި ވެސް ރޭގަނޑުގެ ތެރޭގައި ގޮވުންތަކެއް ހިނގާފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް އެއީ އިސްފާހާންގެ ހަމަލާއާ ސީދާ ގުޅުން ހުރި ކަމެއް ކަމެއް ސާފެއް ނުވެ އެވެ.

ސީރިއާގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓްރީން ބުނީ ސީރިއާގެ ދެކުނުގައި އޮންނަ އެއާ ޑިފެންސް ސައިޓަކަށް އިޒްރޭލުގެ މިސައިލެއް އަރާފައިވަނީ ގަޑިން ހުކުރު ދުވަހުގެ ހެނދުނުގެ ވަގުތެއްގައި ކަމަށެވެ.  ހަމަލާގެ ފަހަތުގައި އިސްރާއީލުން އޮތްކަން އިޒްރޭލުން ކަށަވަރުކޮށްދީފައެއް ނުވެ އެވެ.

އިސްފާހާން ޕްރޮވިންސަކީ އީރާނުގެ މެދުތެރޭގައި އޮންނަ ބޮޑު ސަރަހައްދެކެވެ. އެ ޕްރޮވިންސަށް ނަން ދީފައިވަނީ އެގައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޓީގެ ވަމުންނެވެ.

މި ސަރަހައްދަކީ އީރާނުގެ އަސްކަރީ މުހިންމު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރެއް ކަމަށްވާ ބޮޑު އެއާ ބޭސްއަކާއި މިސައިލް އުފެއްދުމުގެ ބޮޑު ކޮމްޕްލެކްސްއަކާއި ނިއުކްލިއާގެ ބައެއް ފެސިލިޓީތައް ހިމެނޭ ސަރަހައްދެކެވެ.

އާންމުކޮށް އިސްރާއީލުން އެމެރިކާއަށް އެގައުމުގެ ހަމަލާތައް ދިނުމުގެ ކުރިން އަންގައެވެ. ނަމަވެސް ކެޕްރީގައި ބޭއްވި ޖީ7 ބައްދަލުވުމުގައި އިޓަލީގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އެންޓޯނިއޯ ޓަޖާނީ ނޫސްވެރިންނާ ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ވިދާޅުވީ ވޮޝިންޓަނަށް އެކަން އަންގާފައިވަނީ ހަމައެކަނި "އެންމެ ފަހު ވަގުތު" ކަމަށެވެ.

ސަމިޓުގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން އެމެރިކާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އެންޓޯނީ ބްލިންކެން ދާޅުވީ އެމެރިކާ "އެއްވެސް ހަމަލާއެއްގައި ބައިވެރިވެފައި ނުވާ" ކަމަށެވެ.

މި އެންމެ ފަހުގެ ހަމަލާ ދީފައިވަނީ އީރާނުން އިސްރާއީލަށް އެތައް ސަތޭކަ މިސައިލާއި ޑްރޯން ފޮނުވާލިތާ ހަފްތާއެއް ނުވަނީސް، މިއީ 'ޓެންޝަންތައް' ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވި ހާދިސާއެކެވެ.

ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި މީގެ ކުރިން ނުފެންނަ ފަދަ ހަމަލާއަކަށް ވިޔަސް އީރާނުގެ ހަމަލާ ބޮޑުތަނުން ނާކާމިޔާބުވެ، އެމެރިކާއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާއި އެހެނިހެން އެކުވެރި ޤައުމުތަކުގެ އެހީގައި އިސްރާއީލުގެ ވައިގެ ދިފާޢީ ބާރުތަކުން ޕްރޮޖެކްޓައިލްތަކުގެ ބޮޑު ބައެއް ވައްޓާލިއެވެ.

އެ ހަމަލާއަކީ 1 އޭޕްރީލްގައި ސީރިއާގައި ހުރި އީރާނުގެ ޑިޕްލޮމެޓިކް ކޮމްޕައުންޑެއްގައި ހުރި އިމާރާތަކަށް ދިން ހަމަލާއެއްގެ ރައްދު ދިނުމެވެ.

އިސްރާއީލުން 1 އޭޕްރިލްގެ ހަމަލާގެ ފަހަތުގައި އޮތްކަން އާންމުކޮށް ކަށަވަރުކޮށްދީފައި ނުވި ނަމަވެސް އެއީ އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާއެއް ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލު ކުރެއެވެ.

މި އެންމެ ފަހުގެ ހަމަލާގެ ތަފްސީލް އަދިވެސް ސާފުވަމުން އަންނައިރު، އީރާނުން ރައްދު ދިނުމަށް މަސައްކަތް ކުރާނެ ކަމެއް އަދި ނޭނގެ އެވެ.

ބީބީސީގެ ސެކިއުރިޓީ އެނެލިސްޓް ފްރެންކް ގާޑަނަރ ސިފަކުރައްވާ ގޮތުގައި ހުކުރު ދުވަހު ދިން ހަމަލާގެ މިންވަރަކީ ލިމިޓެޑް އަދި ކޯޅުން އިތުރަށް ކުރިއަށް ނުދާނެ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ ހަމަލާއެކެވެ.

އިސްރާއީލުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ އީރާނާ ދެކޮޅަށް ފަހަތަށް ޖެހިލުމަށް އޭނާގެ އަމިއްލަ ބައެއް ޖެނެރަލުންނާއި ސިޔާސީ އެކުވެރިންގެ ޕްރެޝަރުތަކެއް ކުރިމަތިވާނެ ކަމަށް ބީބީސީގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ އެޑިޓަރު ޖެރެމީ ބޯވެން ވިދާޅުވި އެވެ.

މެދުއިރުމަތީގެ ދެ ވާދަވެރިންގެ މެދުގައި ދިގުދެމިގެންދާ ޕްރޮކްސީ ހަނގުރާމަ ސީދާ ކޯޅުންތަކަކަށް ބަދަލުވުމުގެ ނުރައްކާ އޮތް އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނޭޅުމަށް އެމެރިކާއާއި ހުޅަނގުގެ އެހެން އެކުވެރިންގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގޮތުން ބޮޑު ޕްރެޝަރެއް އިސްރާއީލަށް ކުރިމަތިވެފައިވެއެވެ.

އިސްރާއީލުގެ އެތެރެއިން ލިބުނު ބައެއް ފާޑުކިޔުންތަކުން އެގައުމުގެ ސިޔާސީ ބައިބައިވުންތައް ފެނިގެންދިޔައެވެ.

އަލްޓްރާނޭޝަނަލިސްޓް ސެކިއުރިޓީ މިނިސްޓަރު އިޓަމާ ބެން ގްވިރް ސިފަކުރި ގޮތުގައި އީރާނަށް ދިން ހަމަލާއަކީ "ނާޒުކު" ނުވަތަ "ލަދުވެތި" ހަޅުތާލެކެވެ.

ރައްދުގައި އިސްރާއީލުގެ އިދިކޮޅު ލީޑަރު ޔާއިރް ލަޕިދު އޭނާ މަގާމުން ވަކިކުރުމަށް ގޮވާލެއްވި ކަމަށާއި، އޭނާގެ ވާހަކައިން އިސްރާއީލަށް މަލާމާތްކޮށް ލަދުގަންނަވާލާފައިވާ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ސަރުކާރުން ބުނީ ހަމަލާތަކާ މެދު ޝައްކު ނުކުރާ ކަމަށާއި ނަމަވެސް އިސްރާއީލުން "އަމިއްލައަށް ދިފާއު ކުރުމުގެ ހައްގު" ބޭނުން ކުރަމުން "ހާލަތު ގޯހުން ގޯހަށް ގެންދިޔުމުން" ދުރުހެލިވާން ޖެހޭ ކަމަށެވެ.

ޔޫރަޕިއަން ކޮމިޝަންގެ ރައީސް އުރުސުލާ ފޮން ޑަރ ލޭއެން ވަނީ އިތުރު ފިޔަވަޅުތަކުން ދުރުހެލިވުމަށް ހުރިހާ ފަރާތަކަށް ގޮވާލައްވާފައެވެ.

މެދުއިރުމަތީގެ ހަމަނުޖެހުން ގޯސްވަމުންދާތީ ތެލުގެ ސަޕްލައިއަށް ބުރޫއަރާފާނެ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުންތައް އެބަހުއްޓެވެ.

މި ހަމަލާއަށްފަހު ތެލުގެ އަގުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ބެންޗްމާކް ކަމަށްވާ ބްރެންޓް ކްރޫޑް ފީފާއެއް %1.8 އިތުރުވެ 88 ޑޮލަރަށް އަރާފައިވެއެވެ.

ތެލުގެ އަގު ފުރަތަމަ %3.5 އާއި ހަމައަށް ފުންމާލި ނަމަވެސް ހަމަލާ ލިމިޓް ކުރެވިފައިވާކަން ސާފުވުމުން އަގު ހަމައަކަށް އެޅުނެވެ.

ގިނަ ފަހަރަށް ޔަގީންކަން ނެތް ވަގުތުތަކުގައި ރައްކާތެރި އިންވެސްޓްމަންޓެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭ ރަނުގެ އަގު - ކުރު މުއްދަތަކަށް ރެކޯޑް އަދަދަކަށް އުފުލުމުގެ ކުރިން އަނބުރާ 2،400 ޑޮލަރަށް ވެއްޓުނެވެ.