މިސްރުގެ ބޯޑަރުގައި އޮންނަ ޣައްޒާގެ ދެކުނުގެ ސިޓީއެއް ކަމަށްވާ ރަފާހުގެ ލައްކައެއްހާ މީހުން އެ ސަރަހައްދު ހުސްކުރަން ފެށުމަށް އިސްރާއީލު ސިފައިން ހޯމަ ދުވަހު އަމުރުކޮށްފިއެވެ.

ހައްދުފަހަނައަޅާފައިވާ އިސްރާއީލު ސަރުކާރުން ވަނީ ރަފާހަށް އަރާނެކަމަށް ވައުދުވެފައެވެ.

މި އިއުލާނާ ގުޅިގެން ސީއައިއޭގެ ޑިރެކްޓަރު ހިމެނޭ ގޮތަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ މީޑިއޭޓަރުން ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ ބްރޯކަރެއްގެ ގޮތުގައި ކުރި އެންމެ ފަހުގެ މަސައްކަތްތަކަށް ބުރޫއަރައި އިތުރަށް އުނދަގޫވިއެވެ.

ހަމާސް ޖަމާއަތާއި މުހިއްމު މެދުވެރިއެއް ކަމަށްވާ ގަތަރުން ވަނީ ރަފާއަށް އަރައިގަތުމުން މަޝްވަރާތައް ހުއްޓިދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ދީފައެވެ.  އެމެރިކާއިން ވަނީ ރަފާއަށް އަރައިގަތުމާ ދެކޮޅަށް އިސްރާއީލަށް ތަކުރާރުކޮށް އިލްތިމާސްކޮށްފައެވެ.

ނަމަވެސް ހަތް މަސް ދުވަހުގެ ހަނގުރާމައަށް ފަހު ހަމާސްގެ އެންމެ ފަހުގެ މުހިންމު ބާރުގަދަ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި އިސްރާއީލުން ރަފާ ސިފަކޮށްފައިވާއިރު، ހަމާސް ބަލިކުރުމަށް ބިމުން އަރައިގަންނަން ޖެހޭ ކަމަށް އިސްރާއީލުން ވަނީ ތަކުރާރުކޮށް ބުނެފަ އެވެ.

ސިފައިންގެ ތަރުޖަމާނު ލެފްޓިނެންޓް ކާނަލް ނަދާވް ޝޮޝާނީ ބުނެފައިވަނީ ކައިރީގައި އޮންނަ އިސްރާއީލުން އިއުލާންކޮށްފައިވާ އިންސާނީ އެހީތެރިކަމުގެ ސަރަހައްދެއް ކަމަށްވާ މުވާސީއަށް ބަދަލުވުމަށް 100،000 އެއްހާ މީހުންނަށް އަންގަމުންދާ ކަމަށެވެ.  އޭނާ ވިދާޅުވީ އިސްރާއީލުން ތައްޔާރުވަމުންދަނީ "ލިމިޓެޑް ސްކޯޕް އޮޕަރޭޝަނެއް" ކަމަށާއި މިއީ އެ ސިޓީއަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އަރައިގަތުމުގެ ފެށުން ކަމެއް ނުބުނެވޭނެ ކަމަށެވެ.  އެކަމަކު މިދިޔަ އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ހަތް ވަނަ ދުވަހާއި ހަމާސްއިން އިސްރާއީލުގެ ދެކުނަށް ދިން މީގެ ކުރިން ނުފެންނަ ހަމަލާއަށް ފަހު، މިއަދާ ހަމައަށް ވެސް ކުރިއަށްދާ ބިމުގެ އަރައިގަތުން އިސްރާއީލުން ރަސްމީކޮށް އިއުލާންކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.

ޑިފެންސް މިނިސްޓަރު ޔޯއަވް ގަލަންޓް އެމެރިކާގެ ޑިފެންސް ސެކްރެޓަރީ ލޮއިޑް އޮސްޓިން އަށް ވިދާޅުވީ ރަފާހަށް އެރުން ނޫން ގޮތެއް އިސްރާއީލަށް ނެތް ކަމަށެވެ.  އާދީއްތަ ދުވަހު ހަމާސް އިން ވަނީ ރަފާ ސަރަހައްދުން ދިން ރޮކެޓް ހަމަލާއެއްގައި އިސްރާއީލުގެ ތިން ސިފައިން މަރާލާފައެވެ.

ޝޯޝާނީ ވިދާޅުވީ އިސްރާއީލުން މީހުން ހުސްކުރާ ސަރަހައްދުގެ މެޕެއް ޝާއިއުކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި، އަމުރުތައް ނެރެމުންދަނީ ވައިގެ މަގުން ވައްޓާލާ ލީފްލެޓްތަކާއި ޓެކްސްޓް މެސެޖުތަކާއި ރޭޑިއޯ ބްރޯޑްކާސްޓްތަކުން ކަމަށެވެ.  އޭނާ ވިދާޅުވީ އިސްރާއީލުން މުވާސީއަށް އިންސާނީ އެހީ ފުޅާކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި އޭގެ ތެރޭގައި ފީލްޑް ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ޓެންޓްތަކާއި ކާބޯތަކެތި އަދި ފެން ހިމެނޭ ކަމަށެވެ.

އިސްރާއީލުގެ ސިފައިން ސޯޝަލް ޕްލެޓްފޯމް އެކްސްގައި ބުނެފައި ވަނީ ހަނގުރާމަވެރިންނާ ދެކޮޅަށް "އިންތިހާއަށް ބާރުގަދަ ބާރަކުން" ކުރިމަތިލާނެ ކަމަށާއި، ސަލާމަތަށްޓަކައި އާންމުން ވަގުތުން ގެއިން ބޭރަށް ދިއުމަށް އިލްތިމާސްކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ.

ރަފާއަށް އަރައިގަތުމަށް އިސްރާއީލުން ރާވާފައިވާ ޕްލޭންއާ ދެކޮޅަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މުޖުތަމައުގެ ކަންބޮޑުވުން އުފެދިފައި ވަނީ އެތަނުގައި ހިޔާވަހިކަން ހޯދާފައިވާ ފަލަސްތީނުގެ މިލިއަނަކަށް ވުރެ ގިނަ އާންމުންނަށް ގެއްލުން ލިބިދާނެތީ އެވެ.

ގާތްގަނޑަކަށް 1.4 މިލިއަން ފަލަސްތީނު މީހުން — ޣައްޒާގެ އާބާދީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުން — އެ ސިޓީއާއި އޭގެ ވަށައިގެންވާ ސަރަހައްދުގައި ޖަމާވެފައިވެ އެވެ.  އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުން އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާއިން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި އެ ސަރަހައްދުގެ އެހެން ތަންތަނުން ގެދޮރުން ފިލައިގެން ގޮސް މިހާރު ކުރިމަތިވެފައި ވަނީ އާ ހަމަލާއެއްގެ ދަށުގައި ތިބުމުގެ ނުރައްކަލެވެ.  އެމީހުން ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ތޮއްޖެހިފައިވާ ޓެންޓް ކޭމްޕްތަކުގައާއި، އދ.ގެ ފުރިފައިވާ ނުވަތަ ތޮއްޖެހިފައިވާ އެޕާޓްމަންޓްތަކުގައި ކަމަށާއި، ކާބޯތަކެތީގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެހީއަށް ބަރޯސާވެފައިވާ އިރު، ނަރުދަމާނިޒާމާއި މެޑިކަލް ފެސިލިޓީތަކުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ހަލާކުވެފައެވެ.

ޣައްޒާ އާއި ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ފަލަސްތީނުގެ އެތައް މިލިއަން ބަޔަކަށް އެހީތެރިވެދީފައިވާ ޔޫއެންއާރުޑަބްލިއުއޭގެ ނަމުން މަޝްހޫރު އދ.  އެ އިދާރާއިން ބުނީ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ދެމިތިބުމަށް ފުރައިގެން ނުގޮސް ވީހާވެސް ގިނަ ދުވަހު ރަފާހުގައި މަޑުކުރާނެ ކަމަށެވެ.

އެކަމަކު އެމެރިކާ، މިސްރާއި ގަތަރުން ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމުގެ އެއްބަސްވުމަކަށް ބާރު އަޅާފައިވާއިރު، އިސްރާއީލުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ މިދިޔަ ހަފްތާގައި ތަކުރާރުކޮށް ބުނީ ހަމާސްގެ ހަނގުރާމަވެރިން ނައްތާލުމުގެ އަމާޒު ހާސިލް ކުރުމަށް އަސްކަރިއްޔާއިން އެ ރަށަށް "އެއްބަސްވުމަކާ އެކު ނުވަތަ އެއްބަސްވުމަކާ ނުލައި" ކުރިއަށް ގެންދާނެ ކަމަށެވެ.

ހޯމަ ދުވަހު ނަތަންޔާހޫ ވަނީ ހަމާސް އިން ރަހީނު ކުރުމުގެ އެއްބަސްވުން "ޓޯޕީޑޯ" ކޮށް، އެ ޖަމާއަތުގެ "ހައްދުފަހަނަޅާފައިވާ ޑިމާންޑްތަކުން" ފަހަތަށް ނުޖެހޭ ކަމަށް ތުހުމަތުކޮށް، ހަނގުރާމަވެރިން ޣައްޒާގެ ކޮންޓްރޯލް އަލުން ހޯދުން ހުއްޓުވުމަށް ވައުދުވެފައެވެ. އެގައުމުގެ އަހަރީ ހޮލޮކޯސްޓް ހަނދާނީ ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ހުކުރު ދުވަހުގެ ހަވީރު ދިން ތަގުރީރުގައި ނަތަންޔާހޫ ވަނީ ހަނގުރާމަ ހުއްޓުވުމަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރެޝަރުތަކާ ދެކޮޅު ހަދައި، "އިސްރާއީލުން އެކަނި ކޮޅަށް ހުންނަން މަޖުބޫރު ކޮށްފިނަމަ އިސްރާއީލު އެކަނި ކޮޅަށް ތެދުވާނެ" ކަމަށް ބުނެ ގަދަބަސް ބުނެފައެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ރަފާހު އޮޕަރޭޝަނަކީ ހަމާސްއިން ހުކުރު ދުވަހު ދިން ހަމަލާއަށް ދޭ ޖަވާބެއް ކަމެއް ޝޯޝާނީ ނުބުނެއެވެ. އޭނާ ބުނެފައިވަނީ ޣައްޒާއަށް އެތެރެވާ އެހީގެ މިންވަރަށް އޭގެ އަސަރެއް ނުކުރާނެ ކަމަށާއި އެހެން ހުރަސްކުރާ ތަންތަން އަދިވެސް އޮޕަރޭޓް ކުރާކަމަށެވެ.

ނަމަވެސް އެމެރިކާއިން އަރައިނުގަތުމާ ދެކޮޅަށް ދިން އިންޒާރާ މެދު އޭނާ އެއްޗެއް ނުބުނެއެވެ. އަދި ހޯމަ ދުވަހުގެ ރަފާހު ހުސްކުރަން ނެރުނު އަމުރަކީ މިސްރާ ކޯޑިނޭޓް ކޮށްފައިވާ އަމުރެއް ކަމެއް ސާފެއް ނުވެއެވެ.

އިސްރާއީލުގެ ސްޓްރެޓެޖިކް ޕާޓްނަރެއް ކަމަށްވާ މިސްރުން ބުނީ ޣައްޒާ-މިސްރު ބޯޑަރު އިސްރާއީލުގެ އަސްކަރިއްޔާއިން ހިފެހެއްޓުމަކީ ނުވަތަ ފަލަސްތީނު މީހުން މިސްރަށް ވެއްދުމަށް އަޅާ ކޮންމެ ފިޔަވަޅަކީ އިސްރާއީލާއެކު ހަދާފައިވާ 40 އަހަރުވީ ސުލްހައިގެ މުއާހަދާއަށް ނުރައްކާވާނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ.

ރަފަހުގައި ހޯމަ ދުވަހުގެ ހެނދުނު އަރަބި ބަހުން މީހުން ފްލަޔަރސް ލިބުނީ ނުކުންނަން ޖެހޭނީ ކޮން އަވަށެއްގެ ބްލޮކްތަކުން ކަމަށާއި އިންސާނީ ވަސީލަތްތައް ހުރި ތަންތަނުގެ ތަފްސީލު ހިމަނައިގެންނެވެ. ރަފާހަށް އަޅާފައިވާ ފްލަޔާގައި ލިޔެފައިވަނީ އެހީގެ ހިދުމަތް ތައް އުތުރުގައި އޮންނަ ދީރް އަލް ބާލާއިން ފެށިގެން ޣައްޒާގެ މެދުގައި އޮންނަ ޚާން ޔުނިސް ސިޓީގެ މެދުތެރެއަށް ފެތުރިގެންދާނެ ކަމަށެވެ.

ރަފާހުގައި ތިބި ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުން ބުނީ ފްލައިއާތައް ލިބުމުން މީހުން އެއްވެފައި ވަނީ އެމީހުންގެ އިޚްތިޔާރުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން މަޝްވަރާ ކުރުމަށެވެ. ގިނަ މީހުން ބުނީ އެކަނި ބަދަލުވާން ބޭނުން ނުވާ ކަމަށާއި ގްރޫޕްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ދަތުރު ކުރަން އިސްކަންދޭ ކަމަށެވެ.

"މިތަނުގައި އެހާ ގިނަ މީހުން ގެދޮރު ދޫކޮށް މިހާރު އަނެއްކާވެސް ބަދަލުވާން ޖެހޭ، އެކަމަކު މިތަނުގައި އެއްވެސް މީހަކު މަޑެއް ނުކުރާނެ، އެއީ ރައްކާތެރި ކަމެއް ނޫން،" ފޯނުން އެސޯސިއޭޓެޑް ޕްރެސް އަށް ދިން އިންޓަވިއުއެއްގައި ނިދާލް އަލްޒާނިން ބުންޏެވެ.

ފަސް ކުދިންގެ ބައްޕައެއް ކަމަށްވާ އަލްޒާނީން މަސައްކަތް ކުރަނީ ބައިނަލްއަގްވާމީ އެހީދޭ ޖަމާއަތެއްގައެވެ. ހަނގުރާމަ ފެށުނު އިރު އޭނާ ވަނީ އުތުރުގެ ބައިތު ހަނޫނުން ރަފާއަށް ބަދަލުވެފަ އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އިސްރާއީލު ސިފައިން ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން މީގެ ކުރިން ސަލާމަތްކަން ހޯދަން ދަތުރުކުރަމުން ދިޔައިރު ބަޑި ޖަހާފައި ވުމުން ކަންބޮޑުވާ ކަމަށެވެ.

އަލްޒާނީން ބުނީ އޭނާގެ ލިޔެކިޔުންތަކާއި ދަބަސްތައް ޕެކްކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި ނަމަވެސް ބަދަލުވުމުގެ ކުރިން އެހެން މީހުން ކުރާ ކަންތައްތައް ބަލަން 24 ގަޑިއިރު މަޑުކުރާނެ ކަމަށެވެ. އޭނާ ބުނީ ޚާން ޔޫނިސްގައި އޭނާގެ ރަހުމަތްތެރިއަކު ހުރި ކަމަށާއި އޭނާގެ އާއިލާއަށް ޓެންޓެއް ޖަހާލެވޭނެ ކަމަށް އުންމީދުކުރާ ކަމަށެވެ.

އެކަމަކު ބައެއް މީހުން ބުނަނީ އެމީހުން ތިބީ މާ ބޮޑަށް ވަރުބަލިވެފައިވާ ކަމަށާއި އަނެއްކާވެސް ފިލަން ބޭނުންނުވާ ކަމަށެވެ.

ސަހަރު އަބޫ ނަހީލް އާއިލާގެ 20 މީހުންނާއެކު ރަފާއަށް ބަދަލުވެފައިވާއިރު، އޭނާގެ ފިރިމީހާ އިސްރާއީލުން ހިފަހައްޓާފައިވާއިރު، އޭނާގެ ކޮއްކޮ ގެއްލިފައިވާ ކަމަށް ބުންޏެވެ.

"އަހަރެން ކޮންތާކަށް ދާނީ؟ އަހަރެންގެ އަތުގައި ފައިސާއެއް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނެތެވެ. އަހަރެން ސީރިއަސްކޮށް ވަރުބަލިވެއްޖެ (އަހަރެންގެ) ދަރިން ފަދައިން،" ކޯތާފަތުން ކަރުނަތައް ފޮހެލަމުން އޭނާ ބުންޏެވެ. "މިތާގައި މަރުވުން މާ ޢިއްޒަތްތެރި. އަޅުގަނޑުމެން ނިކަމެތިވަމުން މިދަނީ" އޭނާ ބުންޏެވެ.